تابلویی از قضاوت کمبوجیه دوم ; پوست قاضی متخلف در حال کنده شدن اثر نقاش هلندی

تابلوی زیر مربوط به یک اثر تاریخی مربوط به دوران پادشاه هخامنشی است که در طی آن قاضی سیسامنس در جریان یکی از قضاوت های خود رشوه دریافت می کند. این موضوع به اطلاع کمبوجیه می رسد و او دستور می دهد قاضی متخلف را اعدام کنند و پس از اعدام پوست او را می کند و از پوست او برای روکش کردن صندلی قضاوت استفاده می کند. سپس فرزند او را به قضاوت می گمارد تا با نشستن بر همان صندلی که پوست پدرش بر او آن کشیده شده است حد و حدود خود را بشناسد.

Deutsch: König Kambyses und der Richter Sisamnes, Die Gefangennahme des Richters, Detail

English: The Judgment of Cambyses  1498 oil on panel

این مجازات ظالمانه با این هشدار به فرزند سیسامنس پایان گرفت :" به یا اشته باش که این پو ستین صندلی از کجا آمده است و مواظب تصمیماتی که میگیری باش" این دو تابلو که با هم تصویر شده است و با هم توسط حاکم شهر پراگ سفارش داده شد و در قضاوت خانه شهر آویزان شد تا هشداری باشد به قاضیان شهر برای تصمیم گیری های خود. این یکی از دلایلی است که افراد این تابلو با اینکه روایت کننده یک داستان اتفاق افتاده قبل از میلاد مسیح هستند اما لباس هایی مربوط به دوران قرن پانزده میلادی را پوشیده اند.

اما این تابلو به همین سادگی فقط روایت کننده ی محض نیست. شاید با بیان جزئیات تابلو بفهمید که تابلو جذاب تر از این حرف هاست. جرارد دیوید تلاش کرده است تا تمام جزئیات داستان را در تابلو بیاورد. مثلا در بخش پشتی تابلو یعنی در جزئیاتی که در پایین آورده ام صحنه ی دریافت رشوه را توسط قاضی می بینید.

جایی که پول به او پرداخت شده است. نکته جالب دیگر این است که ساختمانی که در پس زمینه دیده می شود در واقع یکی از لژهای شهر پراگ است. کمبوجیه، همان فرد ریش دار تاحدار در پنل سمت راستی است. افرادی که در کنار کمبوجیه دوم ترسیم شده اند اعضای شورای شهر پراگ هستند! دو بشقابی که در کنار صندلی قضاوت بر روی دیوار آویزان شده اند در واقع بی ارتباط با داستان نیستند. بشقاب سمت چپی مربوط به دساتان هرکول و همس خیانتکارش است که به مجازاتی دردناک می رسد. سیسامنس هم مجزات خیانت را عدالت را در اینجا در یافت می کند. بشقاب سمت راستی آپولو و مارسیاس را نشان می دهد. مارسیاس به جهت نافرمانی از آپولو که خدای او بود به سرنوشتی مشابه دچار شده است. پوست او نیز کنده می شود !

و در نهایت پرده آخر این داستان مربوط به پسر قاضی مجازات شده است در پشت صحنه قرار داردو بر روی صندلی قضاوت می نشیند. کلماتی که کمبوجیه به او می گوید که من برای شما به زبان انگلیسی می آورد تا سالیان سال برای هشدار دادن به قاضیان اتریشی استفاده می شده است.

“ You will sit, to administer justice, upon the skin of your delinquent father: should any one incite you to do evil, remember his fate. Look down upon your father’s skin, lest his fate befall you

”

رئیس موزه بریتانیا : استوانه کوروش مهمترین سند آرمانی دنیای امروز است

» نیل مک گرگور » که رئییس موزه بریتانیا می باشد در فوریه سال 2012 یا همان اواخر زمستان سال 90 سخنرانی جالبی درباره استوانه هخامنشی معروف داشت که بسیار جالب و شنیدنی است. در این یادداشت می خواهم گزیده ی این سخنرانی را برایتان بنویسم و سپس در این باره با هم به بحث می نشینیم.

نیل مک گرگور در  ابتداس سخنرانی خود پس از توضیح کوتاهی که در باره مشخصات استوانه می دهد می گوید :  << معتقدم که امروزه این استوانه نقشی اساسی در سیاست خاورمیانه بازی می کند >> او ادامه می دهد که میخواهم قبل از هر چیز درباره جنگ ایران و  » عراق » در سال 539 قبل از میلاد صحبت کنم.  » جنگ بلشازار» . و << تشابه حوادث با سال 2003 میلادی بین آمریکا و عراق که تکان دهنده است…!>>

Belshazzar’s Feast A painting by Rembrandt (c. 1635) National Gallery, London (picture taken from http://www.flickr.com)

نقاشی بالا اثر رامبراند است که متنی عبری را از کتب مقدس یهودیان نشان می دهد. بلشازار پسر نبوکدنصر بود که یهودیان را از بیت المقدس به بابل کوچ داد. همچنین نبوکدنصر اشیای گراتقمیت معبد را هم برداشته و به بابل آورد. این تابلو روایت کننده ی داستانی است که در آن بلشازار جشنی گرفته بود که در آن با همین اشیای مقدس جشنی گرفته بود و به مقدسات یهودیان توهین میکرده است. دانیال نبی روایت می کند که ناگهان دستی بیرون آمده و بر روی دیوار این خطوط نورانی را مینویسد که  » پادشاهی به مادها وپارس ها خواهد رسید «.

البته همانطور که قبلا هم در تابلوهای رامبرانت دیده بودیم دانیال نبی و پادشاهان ایران همواره  نقشی مقدس و مثبت داشته اند و دانیال نبی چندین سال در دربار شاهان ایران خدمت کرده است.
پس از این اتفاق، همان شب کوروش که بابل را محاصره کرده بود و در واقع بلشازار با اطمینان از قلعه های مستحکم شهرش جشن گرفته بود،  از طریق کانال آب وارد بابل می شود و آنجا را فتح می کند. پس از اینکه کوروش بدون خونریزی شهر را فتح کیند ، اعلامیه ای صادر می کند که بر روی این لوح گلی نوشته شده است:

اطلاعیه ای از طرف مردی که برای مردم عراق آزادی آورده است، و به زبان بابلی نوشته نوشته است:

<< من کوروش، پادشاه جهانیان، پادشاه بزرگ، پادشاه بابل،پادشاه قدرتمند و پادشاه چهارگوشه جهان هستم >>   نیل مک گرگور ادامه می دهد همانطور که میبینید آنها چندان از مبالغه کردن خجالت نمی کشیده اند. ( خنده حضار و سخنران). احتمالا این اولین بیانیه آزادی و اولین بیانیه مطبوعاتی نوشته شده در تاریخ است. و بعدا خواهید دید که توسط مشاوران روابط عمومی در دربار نوشته شده است، پس استفاده از مبالغه چندان تعجب آور نیست. حالا این پادشاه فاتح چه می خواهد بکند؟ او به یکباره تمام مردمی که کوچانده و اسیر شده اند (یهودیان) را آزاد می کند.  و به آنها مجسمه ها و اشیای قیمتی شان را پس می دهد. ( همانطور که قبلا دیدیم در تابلویی که در آن میترادات تصویر شده است اشیا را به یهودیان پس می دهند)

در واقع این شی همان  فرمان آزادی یهودیان است. اما به جز آن این پیروزی موجب شد حدود 9 سال بعد اولین امپراطوری بزرگ دنیا در سراسر خارمیانه شکل بگیرد و منطقه ای که به عنوان خاورمیانه می شناسیم در واقع یک کشور بود. دولتی  چند فرهنگی  و چند مذهبی.  در واقع  کوروش مدلی را بنیاد نهاد که یک کشور چند ملیتی و چند مذهبی را بتوان با آن اداره کرد. و این سرزمین به مدت 200 سال باقی ماند تا توسط اسکند شکسته شد و تا به امروز رویای  » خاورمیانه واحد » را همانند یک آرزو نگه داشت. کشوری واحد که مردم با ادیان مختلف بتوانند در آن زندگی کنند. در سراسر فرهنگ اروپایی مدل کوروش سرمشق باقی ماند.

در ادامه نیل مک گرگور می گوید که این داستان که در کتب مقدس آمده است و توسط این استوانه تایید شده سندی است برای یهودیان، اما تفاوتی کلیدی در این میان وجود دارد، چرا که در کتب یهودیان » یهوه » بود که به عنوان خدا کوروش را راهنمایی می کند اما در استوانه از مردوک خدای بابلیان نام برده می شود! تمام داستان مشابه است اما ایراد کار بسیار بزرگ است…!

او ادامه میدهد: << در سال 1917 میلادی اعلامیه » بالفور » توسط پادشاه بریتانیای کبیر جرج پادشاه انگلستان اعلام شد و در آن خاورمیانه خانه یهودیان شناخته شد و بدینوسیله به یهودیان اجازه بازگشت داده شد.>> در آن زمان یهودیان تصاویر کوروش و جورج پادشاه  را به عنوان ناجیان خود نگه می داشتند.

در آن زمان دولت اسرائیل بنیان نهاده شد البته 50 سال بعد قدرت بریتانیا رو به افول نهاد. پس از آن امریکا و انگلیس تصمیم گرفتند که منطقه اسرائیل و خاورمیانه را از تحت نفوذ کمونیستم دور نگه دارند و ابر قدرتی که باید این مهم را انجام دهد شاه ایران بود. به همین دلیل شاه سکه ای با طرح کوروش و فرمان او ضرب می کند.

10 سال بعد از آن انقلاب ایران رخ می دهد که درآن علاقه ای به کوروش وجود ندارد. پس عراق  که تصمیم بر این بود که ابرقدرت جدید منطقه باشد به ایران حمله می کند. دوباره جنگ بین ایران و عراق  وبرای ایرانیان  این بحران سنگینی بود که گذشته پرشکوهشان را به یاد بیاورند. گذشته ای که همه با هم متحد شدند و عراق را شکست دادند. پس آنها دوباره متحد شدند و عراق را شکست دادند. مسلمان و غیر مسلمان، زرتشتی ، مسیحی و غیره. مومن غیرمومن در ایرن زندگی می کنند و این نشان کوروش است.

سال گذشته لوح کوروش برای دومین مرتبه به ایران رفت . در تهران در چند ماه توسط دو میلیون نفر دیده شد که رقمی بیشتر از مهمترین نمایشگاههای غربی است. و این موضوع بحث بزرگی است که لوح کوروش چه معنایی  میدهد و معنای آن چیست؟  او قهرمان و مدافع وطن است که تحمل همه ی ادیان را دارد. و این موضوع بحثی شده است که آیا ایران هنوز مدافع مظلومان است؟

به هر حال این شی هنوز یکی از بزرگترین اعلامیه های آرمان انسانی است. این با قانون اساسی امریکا هم راستاست. و بدون قطع بیشتر از  » ماگنا کارتا » (ترجمه انگلیسی لوح در سال 1215 میلادی ) برای آزادی حرف برای گفتن دارد. . این مدرکیست که چیزهای زیادی برای مردم ایران و مردم منطقه می گوید. این حق مردم برای زندگی در یک دولت با ادیان متفاوت و آزادانه است. یک خاورمیانه و یک جهان که در آن ادیان موضوع جدایی نیستند.

این بود خلاصه ای از سخنرانی رییس موزه بریتانیا درباره لوح کوروش. همانطور که دیدید به نوعی برای ما بیان کرد که چطور یک اسطوره ملی یا فراملی می تواند بر روابط جوامع بدون اینکه آگاه باشند یا نباشند تاثیر بگذارد. برای دوستان که مایل هستند منبع ویدئو را در پایین گذاشته ام.

منبع : http://www.ted.com/talks/neil_macgregor_2600_years_of_history_in_one_object.html

تابلویی از سفیران ایرانی هخامنشی در دربار اتیوپی

طبق معمول در جستجوهای اینترنتی خود به تابلویی با مضمون ایران رسیدم که در وبسایت های فارسی ناشناخته بود. برای پیدا کردن روایت تاریخی آن چیزی در وبسایت های ایرانی پیدا نکردم و ناچار شدم به منابع انگلیسی زبان سر بزنم.  در جریان این جستجو متوجه شدم که روایت  فارسی مشهور در وبسایت های فارسی یا کاملا تحریف شده و یا اینکه ناقص است. در این یادداشت ضمن معرفی تابلو بخش ناقص روایت را اضافه خواهم کرد. ابتدا تابلو را با هم ببینیم:

سفرای ایران در حضور حاکم اتیوپی

Artist: Franciszek Smuglewicz

Medium: Oil Painting Reproduction on Canvas

داستان مربوط به سفرای ایرانی دوران کمبوجیه هخامنشی می شود که به سرزمین اتیوپی یا همان حبشه سابق می روند.  من ابتدا داستان این تابلو که بر گرفته از روایت هرودت می باشد را از این وبلاگ کپی می کنم و سپس مفهوم «تیر کمان» و خشونت رفتار حاکم را که برگرفته از سایت ایرانیکا است توضیح خواهم داد:

 در جنگی که بین سپاه ایران و مصر در شرق رود نیل روی داد ، سرانجام سپاه مصری ها پس از مقاومت فراوان شکست خورده و در کمال بی نظمی به ممفیس(پایتخت مصر در آن زمان) پناه بردند. بعد» از آن تمام شهر های مصر یک به یک تسلیم شده و هر یک برای کمبوجیه هدایایی فرستادند. موافق نوشته های هرودوت کمبوجیه پس از تسخیر مصر به خیال جهانگشایی های جدید افتاد و سه مملکت قرطانجه(لیبی) ، آمون و حبشه(اتیوپی) را در نظر گرفت. حمله به قرطانجه می بایست از طرف دریا به عمل آید ، اما آمون و حبشه از طرف خشکی. کمبوجیه چون از این سرزمین ها هیچ اطلاعاتی نداشت ، سفیری را به عنوان اینکه هدایایی را برای شاه می فرستد ، بدان جا فرستاد اما پنهانی به او دستور داد جاسوسی کند.»

 اما همانطور که می بینید در دست سفیر ایرانی یک تیرکمان می بینید که برای من عجیب بود و رفتار مرد سفیدپوش یا همان حاکم حبشه پرخاشگرانه است. در سایت ایرانیکا نوشته شده است که هنگامی که سفیران ایرانی به سمت حبشه می روند حاکم اتیوپی با تیزهوشی متوجه می شود که این هدایای اشرافی چیزی جز حیله نیست و به نیت آنها پی می برد. برای همین یک کمان که نشانه ای برای خانواده سلطنتی ایران بود می فرستد.  کمان نشانه ای برای قدرت بوده است و منظور این بوده است که تنها کسی که بتواند این کمان را بکشد می تواند بر سرزمین حبشه فرمانروایی کند و به آنجا لشکرکشی کند. البته کمبوجیه به دلایل مختلف هیچگاه نتوانست به اتیوپی برسد.

نقش برجسته ایرانی مربوط به 5000 سال پیش، افرادی با کفش و لباس های پر

تاریخ و جریان فرهنگی حاکم بر ایران زمین در طول دوره های مختلف تاریخی همواره » منحصر به فرد » و البته » ایده پرداز » بوده است.  بررسی این تاریخ و دانستن آن مهم است نه از آن جهت که بخواهیم به گذشته خود فخر بفروشیم و درجا بزنیم، بلکه از آن جهت که بیاموزیم باید همانند اجداد خود برای دنیای اطراف  مفید باشیم. یکی از نمونه های تاریخی بسیار قدیمی و مهم مربوط به سنگ نگاره ای در سر پل ذهاب است که کمتر دیده شده است . در این نوشته به معرفی این اثر تاریخی خواهیم پرداخت و تلاش خواهد شد تا معانی این اثر از منظر هنری و معنوی بررسی شود.

در استان کرمانشاه ، سر پل ذهاب یادگاری از حدود 5000 سال پیش از حکومت آکادها برجای مانده است که بدون شک بررسی آن برای خوانندگان سایت فوسکا که علاقمند به مسائل اسطوره ای می باشند جذاب است. طبق رسم همیشگی از بررسی  بخش تاریخی به خودداری و بیشتر به بررسی مفاهیم احتمالی اثر می پردازیم.

مختصات محل نقش برجسته برگرفته از سایت فلیکر

نقش برجسته پایین که توسط آکادی ها خلق شده است و پادشاه لولوبی به نام آنوبانینی را نشان می دهد که مراسم پیروزی او بر دشمنانش را نشان می دهد و خدای » ایشتار » نیز در مقابل او ایستاده است در حالی که اسرا را به دنبال می کشد.

برای بررسی بهتر تابلو پیشنهاد میکنم ابتدا تصویر زیر را با هم ببینیم.

همانطور که می بینید، شاه در حالی که یکی از دشمنانش را زیر پایش قرار داده و بقیه دشمنانش به صورت اسیر در دست خدای ایشتار می باشند، در حال دریافت حلقه ای است و خورشید نیز در بالای سر مشخص است. از نکات جالب  تابلو لباس شاه و خدا است که ساخته شده از پر است و دشمنان به صورت برهنه اند که نشان دهنده اختلاف تمدن بین ایرانیان  و دشمنان در آن دوره بوده است.

حلقه ای که در اینجا توسط ایشتار به عنوان الهه سرزمین » شوش » به شاه اعطا می شود نماد صلاحیت الهی یا روحانی شاه است. اگر مطالب قبلی وبسایت را دنبال کرده باشید می دانید که پس از دوره زن سالاری در ابتدای تاریخ و دوره گذار به مرد سالاری، دوره ای آغاز شد که در آن خدایان کم کم جای خود را به شاهان می دادند و اختیارات به دو قسمت روحانی و زمینی تقسیم شده بود که بخش زمینی آن بر عهده شاهان که عمدتا مرد بودند و بخش روحانی آن بر عهده خدایان  که عمدتا زن بودند گذاشته شده بود. این تصویر به روشنی این مرحله را نشان می دهد. ایشتار که در آن زمان «خدای خوب بهشت» به حساب می آمد و این مطلب صراحتا در سنگ نوشته کنار اسرا نوشته شده است بعدها به آناهایتا در دوران هخامنشی تبدیل می شود. ایشتار خود تبدیل یافته از  » کریشنا » است که به عنوان خدای بزرگ شناخته می شد و البته کریشنا شوهری داشت و در آن زمان هنوز اختیارات پادشاهی وجود نداشت.

داشتن زیور آلات و کفش از دیگر نکات قابل توجه برای تاریخ 5000 سال قبل به حساب می آید. این  حضور خورشید به عنوان منبع الهام بخش و حمابت کننده و نیز اتصال کمان به این انرژی الهی نشان دهنده حضور نامحسوس میترا الهه بزرگ آریایی در این نقش است. با این حال پس از گذشت 5000 سال  انسان متمدن امروز هنوز مشروعیت خود را از خدایان می گیرد. به راستی چه چیز باعث این درجا زدن نوع بشر است؟

در یادداشت بعدی شباهت این نقش را با نقشی دیگر بررسی خواهیم کرد و سعی خواهد شد تا تغییرات این دوره 5000 ساله از منظر اسطوره ها بررسی شود.

پ.ن: اطلاعات استفاده شده در این یادداشت از کتاب هنر ایران نوشته پرودا چاپ سال 65 میلادی است.

نقاشی معاصر از دختر برهنه بر روی فرش ایرانی

اگر دوره صفویه را دور زمانی اول برای محبوب شدن فرش ابرانی در نقاشی های نقاشان اروپا در نظر بگیریم بدون شک دوره دوم مربوط به 50 سال پیش خواهد بود، دوره ای که در آن خیلی از هنرمندان فرش ایرانی را سمبلی برای زندگی عرفانی خود برگزیدند . از معروفترین آنها میتوان به  هنری ماتیس فرانسوی اشاره کرد.

اثر اول متعلق به دانلی ماریااست که متعلق به سری نقاشی های  » فرش ایرانی » است. در این نقاشی ها که در دهه پنجاه میلادی ترسیم شده است طنزی نهفته وجود دارد که به تصاویر مجله » پلی بوی » که در آن زمان در اولین شماره خود تصویری از مرلین مونرو را چاپ کرد طعنه می زند. برای همین در این تصویر از زنی کهنسال استفاده شده است.

سوای بحث طنز ، زن و فرش و البته موسیقی از نظر هنرمند تکمیل کننده هم هستند. فرش ایرانی با مضمون های بهشت و زیبایی و گل  یادآور » حور و عین » بهشت است که با موسیقی و دلبری خود بهشت را تضمین می کند.

خیام می گوید : 

 

گویند بهشت و و حور عین خواهد بود

وآنجا می  ناب  و  انگبین  خواهد بود

گر ما می  و معشوقه  گزیدیم  چه باک

آخر نه  به  عاقبت  همین  خواهد  بود

Violinist on a Persian carpet 168cm x 107cm oil on canvas

اثر بالا که متعلق به Gita Langley است هنرمندی را نشان می دهد که بر روی درخت زندگی دراز کشیده و ترکیبی رمانتیک و شاعرانه ساخته است.

در این میان اثر ماتیس که در زیر می اید بدون شک دارای ارزش بیشتری است . هم از جهت شهرت نقاش و هم از جهت آنکه  دخترکی ترک (عثمانی) بر روی فرش ایرانی خلق شده است.

Odalisque allongée 1928 Ink on paper 32.39 x 50.48cm

نام اثر را همانطور که می بینید    odaliqueگذاشته است که به معنی دخترکان صیغه ای حرمسرای پادشاهان عثمانی است. و در نهایت اثری زیبا که هم نشان دهنده ی گناه و هم عروج است. نماد زن عریان  که بارها در این وبسایت مورد بخث قرار گرفته در کنار مفهوم عرفانی فرش هم تضاد دارد و هم  تکمیل کننده است.

Reclining Nude on a Persian Carpet 410mm x 300mm