» لدای اتمی » نماد بشر معلق در پوچی

در سال 1949 میلادی پس از آنکه بمب اتمی بر سر مردم  هیروشما فرود آمد ، دالی همسر خود را برهنه کرد ، تن او را عریان کشید  تا روح  لدای جدید بر اساس اسطوره های امروز بشر خلق شود.

این تابلو از چند جهت ارزش بررسی دارد . اول از همه نمادگرایی آن است . اما نکته دوم و مهم آن استفاده از تکنیک پیچیده ریاضی است. بررسی چگونگی استفاده از ریاضیات از آن جهت مهم است که قبلا دوستان انتقاد می کردند که باور اینکه کسی مثل داوینچی چنین تکنیک های پیچیده ای برای تابلوهای خود به کار گرفته باشد بسیار دور از ذهن است اما در این یادداشت خواهیم دید که این موضوع دور از ذهن نیست.

پرده ی اول :

اگر به خاطر داشته باشید قبلا در این یادداشت به اسطوره ی » لدا و قو » اشاره کرده بودیم. موضوع اسطوره را از این وبلاگ کپی می کنم تا با هم بخوانیم :

يکی از اينها مربوطه ميشود به اسطوره ی زيوس و لدا(Leda) ملکه اسپارتا. او زن بسيار زيبايی بود و زئوس هرچه تلاش برای بدست اوردن عشق او کرد موفق نشد. زئوس خود را به شکل يک قو در آورد و اين قو انقدر زيبا بود که لدا عاشق او شد و بعد از آن لدا تخم گذاشت  و از اين تخم دو بچه [ دو قلو . فوسکا] بسيار زيبا بدنيا آمدند که يکی [Castor and Pollux فوسکا]او ديگيری هلن و[ کلیمنتسرا.فوسکا]  است . اين صورت فلکی برای جشن گرفتن برای اين قوی زيبا بوجود آمد.

داستان ديگر اين است که اين قو حيوان Cassiopeia (در افسانه آندرو مدا در موردش صحبت شده است)بوده است.

داستان ديگر اين است که اين قو پسر نپتون  Cionus است که توسط آشيل خفه شد و نپتون برای جادانه نگه داشتنش او را به صورت يک قو در آورد و در آسمان جا داد.

اسطوره لدا، به طور کلی اسطوره ای تجاوزکارانه است که در قالب عشق خود را می نمایاند. لدا شاید با علاقه قلبی با زئوس به تخت رفت ولی او فقط به » قو » فکر می کرد نه به زئوس ، به همین دلیل غالبا در این داستان از لفظ  » تجاوز » به لدا استفاده می کنند که فرزندان این عشق بی سرانجام مایه بدبختی های زیادی برای انسان های عادی شدند که معروفترین آنها داستان هلن است که منجر به جنگ تروا شد. البته از این نکته نباید غافل شد که لدا در آن زمان شوهر داشته است و همان شب نیست با شوهرش همبستر بوده است و چون در یک شب دو بار عمل نزدیکی را انجام داده پس دو تخم گذاشته است !!! در واقع به شخصه فکر می کنم علت انتخاب چنین سوژه ای توسط دالی بعد از جنگ همین وضعیت بغرنج رفتار آمریکا در انتهای جنگ دوم جهانی باشد که شاید در ظاهر منجر به ایجاد صلح شد ولی در واقع تجاوزی وحشتناک بود که فرزندانی » بد یمن»  به دنیا آورد.

Artist Salvador Dalí Year 1949 Type Oil on canvas Dimensions 61.1 cm × 45.3 cm (24.1 in × 17.8 in) Location Dalí Theatre and Museum, Figueres

در این تابلو همسر دالی را می بینید که با حالتی خاص و به صورت کاملا برهنه در نقش لدا قرار گرفته است و اطراف او توسط دو جعبه چهار گوش ، کتاب ، تخم مرغ و ابزارهای ترسیم هندسی به صورتی کاملا شناور دیده می شود. در این تابلو همه چیز شناور است . حتی آب دریا بر روی ساحل قرار ندارد و شناور است. کوه هایی که در پشت می بینید طبق نظر نقاش مربوط به Cap Norfeu می شود که محلی در اسپانیا است.

تا اینجا تمام مطالب مربوط به حقایق و اسناد بود. اگر بخواهیم کمی اظهار نظر کنیم در این مورد باید به مقایسه تابلوهای قبلی و نسل کلاسیک لدا و قو با این تابلو بپردازیم. قبلا تابلویی از داوینچی با همین موضوع دیده بودیم. شخصا فکر می کنم نشان دادن یک اسطوره ی قدیمی با شمایل جدید مفهومی ندارد جز نشان دادن تغییر سرگرمی های بشر! به جای تخم مرغ هایی که از یک زن به وجود می آید و در آن کودکانی دوقلو وجود دارند اینبار با ابزارهای مهندسی و کتاب روبرو می شویم و البته یک تخم مرغ که شاید قبل از آنکه ما را به یاد تولید مثل بیاندازد ، ما را به یاد نمیرو می اندازد! هیچ تماسی در میان اجزای تابلو وجود ندارد و همه چیز معلق است. اگر شما فیلم لحظه انفجار بمب های هسته ای را دیده باشید آنگاه درک چنین حالتی آسان خواهد بود. دقیقا شبیه به لحظه ای است که  انرژی حاصل از انفجار همه چیز را معلق می کند.

کتاب نماد  یادگیری  و تخم مرغ نماد شروع زندگی دوباره است. تخم مرغ در فرهنگ انگلیسی میتواند نماد شخصیت افراد باشد چون خوب بودن یا بد بودن شخصیت افراد را به خوب یا بد بودن یک تخم مرغ تشبیه می کنند.

اپیزود دوم :

   سالوادور دالی  درباره این اثر خودش می گوید : این نقاشی را بر اساس تئوری جدید » تماس اتمی » ترسیم کرده ام که پایه و اساس آن در علم فیزیک بر مبنای فعالیت های بین اتمی می باشد. لدا ، قو را لمس نمی کند ، لدا پایه را لمس نمیکند و پایه بر روی زمین قرار نگرفته است و الخ . او اضافه می کند که نشان دادن این تعلیق یکی از جنبه های مقیاس اتمی است .

این اثر بر مبنایی کاملا ریاضی ترسیم شده است و هنرمند چنیدن مرتبه مجبور به بازآفرینی اثر شده است تا بتواند ترکیب را درون یک پنج ضلعی که بر مبنای عدد طلایی  ترسیم شده است قرار بدهد.

طرح اولیه شماره یک

طرح اولیه شماره دو

فرمول ریاضی که نقاش از آن در ترسیم اثر استفاده کرده است را می توانید در گوشه پایین سمت راست طرح اولیه شماره دو ببینید . همچنین اگر به مطالب مربوط به پنج ضلعی ها در هنر علاقه مند هستید میتوانید این یادداشت را هم ببینید .

همانطور که می بینید لدا در میان 5 ضلعی نشسته است و هر کدام از گوشه های 5 ضلعی در محلی قرار دارد که میتواند نمایانگر 5 نماد کمال باشد: 1 ) عشق  2 ) واژه یا کلمه  3) عزم و اراده  4) راهبری  5) نور یا حقیقت

برای این تابلو بحث های زیادی می توان پیش کشید که  ترجیح می دهم ادامه آن را به همراه شما در بخش نظارت بنویسم.

«یک ثانیه قبل از بیدار شدن» نمادی برای بردگی بشر در دست زنان

نوشتن این یادداشت داستانی دارد برای خودش! تابلویی که یک نقاشی برهنه دارد و این فتنه عظیم از نوع زنانه بود  اما به قدری برایم جذاب بود که نتوانستم آن را با شما در میان نگذارم پس به ناچار با دلی پر خون نقاط اصلی فتنه را با قلم جهل خویش کور کردم تا شما به فساد نیفتید و من در فساد خویش تنها باشم و چه خنده ی تلخی داشتم بعد از این همه شعار که برای شما دادم ،تابلو را سانسور کردم تا خود به تیغ سانسور گرفتار نیایم.

دالی این نابغه ی خیال پرداز تابلوهایی بس خیال پردازانه و رفتاری البته به سان دیوانگان داشت. به هر حال شاید با تفسیر تابلوی زیر شما هم با من همعقیده بشوید که دیدن تابلوهای او ارزشمند است.

One Second Before Awakeningاز خراب کردن این اثر هنری عذر خواهی می کنم

شاید باور نکید در تمام مدتی که بر روی این تابلو در حال تحقیق بودم به تعداد بیشماری تحلیل و تفسیر متضاد دست پیدا کردم که همه ی آنها در ظاهر درست بودند و این به نظرم ناشی از نبوغ نقاش است. درست است که نمادها در نظر اول به گونه ای اسراف کارانه به کار رفته اند اما وقتی به تابلو دقیق می شویم می بینیم که تابلو اطلاعات مهمی را به بیننده منتقل می کند که ناشی از سطح دانش نقاش است. ابتدا به شرح تابلو می پردازیم. زنی کاملا برهنه در خواب دیده می شود که با توجه به شرایط محیط ما می فهمیم که در رویای او قرار داریم. شاید جالب باشد بدانید که مدل این نقاشی همسر ساولوادور است به نام گالا.

در انتهای تابلو فیلی با پای دراز و لاغر می بینید که یگ فیل دیگر شبیه به خودش را حمل می کند. یک انار کوچک در کنار زن وجود دارد که زنبوری در کنار آن پرواز می کند و یک انار بزرگ در دو انتهای تصویر دیده می شود که یک ماهی بزرگ از آن بیرون آمده و از ماهی بزرگ یک ببرباستانی و از آن  یک ببر امروزی و در آخر یک تفنگ بیرون آمده که نوک آن بر بازوی زن فشار می آورد و احتمالا زن را از خواب بیدار می کند.

علاوه بر تکرار های ظاهری که می بینید و نیازی به بیان آن نمی بینم یک تکرار جالب از زنبور دیده می شود. زنبور کوچک کنار انار تقریبا در همه اجزای دیگر تابلو تکرار شده است به این صورت که رنگ بدن ببرها یادآور رنگ بدن زنبور ، خرطوم فیل یادآور خرطوم زنبور و چشمان ماهی شبیه به چشمان زنبور است و در نهایت با توجه به نام کامل تابلو که بیدار شدن بر اثر نیش زنبور است به تکرار نوک تیز تفنگ و نیش زنبور می رسیم. زنبور نماد کارهای غیر ممکن است. کارهایی که جز با تلاش زیاد انجام نمی شود. مطالبی که تا اینجا گفتم را می توانستید در ویکیپدیای انگلیسی هم بخوانید. حالا به بخش جالب قضیه می رسیم که بر گرفته از مقاله ی Roma C. Hotzlin می باشد.

ساختار کلی تابلو مربوط به یک حرکت پویا از انار به سمت زن می باشد. این حرکت که به طور کلی بادآور پرش حیوانات  می باشد نمادی برای تحرک و پویایی بشر است. هر کدام از اجزای این تحرک نشان دهنده دوره ای خاص است. انار که همه چیز از آن بیرون می آید نماد عروج عیسی است و یادآور  لحظه صلیب او! پس از آن ماهی بیرون می آید که یادآور دوران ایمان و اعتقاد مردم به مسیحیت و ادیان ابراهیمی است. پس از آن ببر که نمادی برای قدرتمندی ادیان در دوره قرون وسطی است. در دوره بعدی ببر با قدرت کمتر یادآور دوران رنسانس است که هنوز ادیان قدرتمندند اما نه به اندازه سابق و در نهایت به دوارن تفنگ یا جنگهای جهانی می رسیم که خشونت آن بشر را به راستی آنچنان آزرد که بار دیگر به سمت لطافت زنانه رفت. گفتم بار دیگر به این دلیل که سالوادور با تاکید خود بر تکرار به ما می گوید که این چرخه بارها تکرار شده است چه قبل از دوران مسیح و چه همزمان با آن اما در فرهنگ های مختلف. حالت خوابیدن زن ما را به یاد ونوس می اندازد که البته کنار او اناری کوچک قرار دارد که نشان دهنده این است که زنان منجی بشریت هستند. سایه انار به شکل قلب است. قلبی که شاید ونوس به ما هدیه می کند. اما وجود فیل که در انتها به صورتی ناپایدار به آسمان خدایان راه پیدا می کند به ما هشدار می دهد که این رویکرد جدید جامعه به زنان شاید قبل از اینکه نشان دهنده «نجات» دوباره باشد نشان دهنده «اسارت» دوباره است. فکر می کنم باید به قدرت تخیل خود رجوع کنید.