امروز می خواهیم درباره ی پیکاسو و به طور خاص بر روی دو اثر » دوشیزگان آوینیون» و «گرنیکا» بحث کنیم.به دلایلی اعتقاد دارم این یادداشت از مهمترین یادداشت های این وبلاگ است زیرا قصد دارم با توجه به شرایط خاص نقاش و اطلاعات کاملی که در این زمینه داریم نوشته های قبلی خود را نیز مورد نقد و بررسی قرار دهم.

در واقع اطلاعات کامل ما تنها به دلیل معاصر بودن این نقاش(1881تا1973) حاصل شده است.

این هنرمند اسپانیایی در طول عمر خود چندیدن سبک مختلف کار کرد و چندین سبک جدید را هم بوجود آورد.

دوشیزگان آوینیون اثر پیکاسو

تابلوی اول که مورد بحث است تابلوی «دوشیزگان آوینیون» است. تابلویی که پیکاسو آن را یک نقاشی جادویی توصیف کرده است.همانطور که می بیینید در این تابلو 5 زن برهنه حضور دارند که 3 تن از آنها مستقیمابه تابلو نگاه می کنند در حالی که بینی آنها به صورت نمیرخ تصویر شده است. به طور کلی گویا اعضای بدن یک بار از هم جدا شده اند و دوباره ناشیانه به هم چسبانده شده اند. دو زنی که در دوطرف تابلو هستند پرده ای را نگ داشته اند و در سمت چپ پرده با بدن زن یکی شده است.

پای زن نشسته به طرز مرموزی در زیر ظرف میوه پنهان گشته است.

درواقع این اولین تابلوی پیکاسو بود که به این سبک اجرا شد.در تابلوهای قبلی او گویا تمایلی برای زوایایی چنین تند دیده می شد اما در واقع این اولین تابلوی پیکاسو است که در آن تمام سطوح برش خورده است.موضوع کاملا سنتی و تعدادی زن برهنه هستند اما به هر حال این تابلو تمام معاصران او را شگفت زده کرد.

در واقع ترکیب نامانوس 5 زن, میوه ها, پرده و حالت هایی زنانه و … برای شخص من کمی نامفهموم است.اما خالق و آفریننده ای مانند پیکاسو را هم نمیتوان دست  کم گرفت. پیکاسو از زمان ها و مکان های مختلف در یک تابلو استفاده کرده است. سبک نقاشی شبیه به سبک های اولیه و حتی گاهی  شبیه به نقاشی کودکان است و از طرف دیگر استفاده از نمادهای آفریقایی جالب توجه است.

در سال 1907 پیکاسو در فرانسه در موزه مردم شناسی پاریس اولین بار ماسک هایی شبیه به ماسک های زیر دید که مربوط به قبایل آفریقایی هستند.از این ماسک ها برای مراسم مذهبی برای نمایش نیروهای جادویی مرگ و زندگی  استفاده میشود.

نمونه ای از ماسک های آفریقایی برگرفته از سایت سیمرغ

پس از دیدن این صورتک ها پیکاسو چهره دو تن از زنان را با ماسک پوشاند.همان دونفری که پرده را نگه اشته اند و تابلوی خود را «جادویی» خواند که به منظور دور کردن ارواح شیطانی خلق شده است.

گفته بودم که میخواهم نقدی بر نوشته های خودم بنویسم. اولین نقدی که می توان نوشت این است که اطلاعات من بسیار ناقص است. به عنوان مثال با دیدن ماسک ها بر روی صورت زنان در نگاه اول تفسیری که به ذهنم رسید این بود که شاید به قصد محافظت یا مخفی شدن و یا به منظور نشان دادن چهره فریبکارانه و دروغین افرادی که میبینیم باشدو یا در نهایت نشان دهنده قوای فوق طبیعی ایزدان باشد اما یقینا اگر گفتهی خود نقاش را در دست نداشتیم که که منظورش چه بوده است از کجا میتوانستیم بفهمیم که یک نقاش اسپانیایی در فرانسه از مراسمی آفریقایی ایده گرفته است؟؟

خوب به بحث برمی گردیم. نکته دیگری که کمترکسی به آن توجه داشته است این است که چرا نقاش از  از زنان فاحشه برای مدل خود استفاده کرده است؟ چرا از مدلهایی حرفه ای  استفاده نکرده؟ و البته سالها بعد چه کسی میفهمید که این زنان فاحشه بودند یا مدل جز اینکه خود نقاش بگوید؟

روسپی نماد غوطه وری در تاریکی  و بدن مانده در اسارت است در حالی که مدل هیچ مفهوم خاصی ندارد. وقتی مجموع نمادها را در پایان در کنار هم قرار دهیم می بینیم که نتیجه جالب می شود.

بحث دیگر استفاده از عدد 5 است.چرا پنج زن؟عدد 5 نماد انسان است. شکل لاتین 5 را هم در نظر داشته باشید و ببینید که این شکل توسط بازوها تکرار شده.در واقع پیکاسو یک نقاش نماد شناس بود به همین دلیل است که می توان هر حالتی در تابلو را بر اساس نماد ها تفسیر کرد.از طرف دیگر 5 عدد وصلت الهی است که از ازدواج عدد 2 که مونث و زوج است(دو صورتک) و عدد 3 که مذکر و فرد است (3 زن دیگر) تشکیل یافته.

در کنار اینها برهنگی را هم میتوان اضافه کرد. قبلا هم در بخش نظرات صحبت شده بود که زن عریان دو مفهوم دارد.هم به معنی حقیقت,معصومیت و فضیلت و هم به معنی  شهوت  , رذیلت و بی شرمی است.

ونیز پرده ای که گویی ما را از قسمت عقب آن جدا میکند و چیزی را پنهان کرده است.گویی نشان می دهد که بیان حقیقت به طور مستقیم میتواند خطرناک باشد. و نیز میوه ها که در حالت کلی به معنای بی مرگی است.

و در پایان نمی توان اثری از پیکاسو را بدون تحلیل رنگ ها بررسی کرد. آبی در پس زمینه رنگ صداقت ,وفاداری و پرهیزگاری است و رنگ خاکستری به معنی شرم و طلب مغفرت است و نارنجی رنگ شهوت که در تن انسان است.

خوب حالا وقت نتیجه گیری است.اینهمه نماد در کنار هم: ماسک , فاحشه, پرده, عدد 5 ,رنگ آبی و خاکستری و نارنجی و میوه ها

بهترین توصیف همانی است که نقاش گفته است. «جادویی برای دور کردن شیاطین » . در واقع این تابلو بر خلاف ظاهر اولیه خود پیامی الهی دارد.نام  «دوشیزگان » شاید در نظر اول در تضاد کامل با شخصیت های  تابلو باشنداما به نظر شخص من که شاید خیلی از شما هم با آن مخالف باشید می تواند نشان دهنده باکره بودن روح یک فاحشه باشد . باکره ای که تن خود را می فروشد اما روحش را نه!بدنی که در اسارت به سر میبرد اما روح بلندی دارد که مایه نجات انسان های متکبر و خودخواهی است که روح خود را فروخته اند و جز «ریا» چیزی در چنته ندارند.

شیخی به زنی فاحشه گفتا مستی              هر لحظه به دام دگری پا بستی

گفت شیخا هر آنچه گویی هستم              اما تو چنانچه می نمایی هستی؟

بحث بیش از حد طولانی شد… ادامه باشد برای پست بعد.